Fransız İşçi Partisi Programı (1880)

Fransız İşçi Partisi’nin (Parti ouvrier français) programı, 1880 yılının Mayıs ayında, Karl Marx ile Jules Guesde tarafından yazıldı. Programın giriş bölümü tek başına Marx, siyasi ve iktisadi talepleri içeren kısımları ise, Friedrich Engels ve Paul Lafargue’ın katkılarıyla, Marx ve Guesde tarafından kaleme alındı.

Üretici sınıfın kurtuluşunun, cins ya da ırk ayrımı olmaksızın tüm insanların kurtuluşu anlamına geldiğini;

Üreticilerin, yalnızca üretim araçlarının sahipleri olmaları durumunda özgür olabileceklerini;

Üretim araçlarının onlara ait olmasının yalnızca şu iki biçim:

1. Genel bir durum olarak hiçbir zaman var olmamış olan ve sınai ilerleme tarafından giderek tümüyle ortadan kaldırılan bireysel biçim;

2. Maddi ve zihinsel unsurları tam da kapitalist toplumun gelişimi tarafından oluşturulan kolektif biçim;

altında gerçekleşebileceğini göz önünde bulunduran,

Bu kolektif mülk edinme fiilinin, yalnızca, ayrı bir siyasal partide örgütlenmiş üretici sınıfın - proletaryanın- devrimci eyleminin ürünü olabileceğini;

Bu tür bir örgütün, proletaryanın elinde bulunan bütün araçlarla mücadele etmek zorunda olduğunu ve bu araçların arasında, bugüne kadar bir aldatmaca aracı olarak kullanılmış, ama söz konusu mücadele sayesinde kurtuluşun bir aracına dönüştürülecek olan genel oy hakkının da bulunduğunu;

göz önünde bulunduran,

ve tüm üretim araçlarının kolektif mülkiyetinin yeniden sağlanmasını iktisadi alandaki çalışmalarının hedefi olarak belirlemiş bulunan Fransız sosyalist işçileri, örgütlenme ve mücadele aracı olarak gördükleri seçimlere şu asgari programla girmeye karar vermiştir:

A. Siyasi Kısım

1. Basın, toplantılar ve dernekler hakkındaki ve hepsinden önemlisi Uluslararası İşçi Birliği [Birinci Enternasyonal] karşıtı tüm yasaların yürürlükten kaldırılması. Livret’nin,[1] işçi sınıfı üzerindeki idari denetimin ve Yurttaşlık Yasası’nın[2] işçiyi patron ve kadını erkek karşısında aşağı kılan tüm maddelerinin kaldırılması;

2. İbadet bütçesinin kaldırılması ve dinsel kuruluşların “devredilemez oldukları söylenen taşınır ve taşınmaz mallarının” (Komünün[3] 2 Nisan 1871 tarihli kararnamesi), bu kuruluşların tüm sınai ve ticari eklentileriyle birlikte ulusa geri verilmesi;

3. Devlet borçlarının silinmesi;

4. Sürekli orduların kaldırılması ve tüm halkın silahlandırılması;

5. Komünün [belediye], kendi idaresi ve polisi üzerinde egemen olması.

B. İktisadi Kısım

1. Haftanın bir gününün tatil olması ya da işverenlerin yedi günde altı günden fazla çalışma dayatmasının yasaklanması. - İş gününün yetişkinler için yasal olarak sekiz saate indirilmesi. - On dört yaşından küçük çocukların özel atölyelerde çalışmasının yasaklanması ve on dört ile on altı yaşları arasındakiler için iş gününün sekiz saatten altı saate indirilmesi;

2. Çırakların, işçi örgütlerinin koruyucu gözetimi altında tutulması;

3. Her yıl işçilere ait bir istatistik komisyonu tarafından yerel gıda fiyatlarına göre belirlenecek olan bir yasal asgari ücret;

4. Patronların, Fransız işçilere verilenden daha düşük bir ücretle yabancı işçi çalıştırmasının yasaklanması;

5. Her iki cinsiyetten işçiler için eşit işe eşit ücret;

6. Tüm çocuklara bilimsel ve mesleki eğitim verilmesi, bakımlarından devlet ve Komün tarafından temsil edilen toplumun sorumlu olması;

7. Yaşlılardan ve çalışamaz durumdaki engellilerden toplumun sorumlu olması;

8. İşverenlerin, işçilere ait ve tümüyle onların denetimi altına sokulacak olan yardımlaşma, tasarruf vb. fonlarının yönetimine ilişkin her tür müdahalelerinin yasaklanması;

9. Kazalardan patronların sorumlu olması ve bunun, işveren tarafından, işçi fonlarına, çalıştırdığı işçilerin sayısıyla ve sektörünün tehlikelilik düzeyiyle orantılı bir teminat ödenmesi yoluyla güvence altına alınması;

10. İşçilerin farklı atölyelerdeki özel düzenlemelerde söz sahibi olması; patronların zorla elde etmiş oldukları, işçileri para cezalarıyla ya da ücretlerini ödemeyerek cezalandırma hakkına son verilmesi (Komünün 27 Nisan 1871 tarihli kararnamesi);

11. Kamu mülklerinin (bankalar, demiryolları, madenler vb.) devredilmesini sağlamış olan tüm sözleşmelerin iptal edilmesi ve devlete ait tüm atölyelerin bu atölyelerde çalışan işçiler tarafından işletilmesi;

12. Tüm dolaylı vergilerin kaldırılması ve tüm doğrudan vergilerin 3.000 frangın üzerindeki gelirler üzerindeki artan oranlı bir vergiye dönüştürülmesi. Yan akrabaların tüm miras haklarının ve 20.000 frangın üzerindeki tüm doğrudan miras haklarının kaldırılması.

(Çeviren: Erkin Özalp)

Kaynaklar:

http://mlwerke.de/me/me19/me19_238.htm

http://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/05/parti-ouvrier.htm

http://www.marxists.org/francais/inter_soc/pof/18800700.htm

---

[1] “Livret”, yeni bir işe giren bir işçinin, eski işverenine olan tüm borç ve yükümlülüklerinin ortadan kalktığını kanıtlamak üzere hukuken sunmak zorunda olduğu bir belgeydi. Bu uygulamaya, nihai olarak, 1890 yılında son verilmişti. - İngilizce çeviri editörünün notu.

[2] 1804 yılında (I. Napolyon döneminde) kabul edilen Fransız Yurttaşlık Yasası.

[3] 1871 yılında Fransa’nın başkenti Paris’in yönetimini eline alan ve tarihe ilk işçi sınıfı iktidarı olarak geçen Paris Komünü.